Bruksizm – jak rozpoznać i jak leczyć

Odczuwasz niewyspanie po nocy albo przebudzasz się co jakiś czas? A może od rana boli Cię głowa, cała twarz lub szyja, a zęby stają się coraz słabsze i mają starte szkliwo? Wiele wskazuje na to, że może to być bruksizm. Ta dolegliwość dotyczy nawet 60% ludzi na całym świecie, a wciąż niewiele osób zdaje sobie sprawę, że cierpi na bruksizm. Wyjaśniamy zatem, jakie objawy powinny nas zaniepokoić i jak sobie radzić z bruksizmem. A schorzenie to zdecydowanie trzeba leczyć, ponieważ może doprowadzić do poważnych konsekwencji dla całego organizmu.

Co to jest bruksizm?

Mianem bruksizmu określamy patologiczne tarcie zębami żuchwy o zęby szczęki. Warto tu przypomnieć, że żuchwa to zęby dolne, a szczęka obejmuje zęby górne. Bruksizm zalicza się do parasomnii, a więc grupy zaburzeń występujących bądź nasilających się w czasie snu, tuż przed zaśnięciem albo podczas wybudzania się. Jest on traktowany jak choroba bądź zaburzenie układu ruchu narządu żucia.

Statystycznie bruksizm dotyka najczęściej osoby w wieku 25-45 lat, choć oczywiście nie jest to regułą. Dolegliwość spotyka również dzieci. Najgorsze, że diagnozę dotyczącą bruksizmu słyszy zaledwie 20% ze wszystkich chorych. Pozostali cierpią na różne dolegliwości związane z bruksizmem nawet przez całe życie. Dlatego poznanie symptomów sugerujących występowanie bruksizmu jest tak ważne, by jak najszybciej udać się do lekarza.

Objawy bruksizmu

Najczęściej pierwszym objawem bruksizmu są silne bóle głowy i twarzy oraz uczucie szumu i dyskomfortu w uszach. Do tego dochodzi nadwrażliwość zębów spowodowana ścieraniem powierzchni zębów i osłabieniem szkliwa na skutek tarcia. Podczas ataku bruksizmu człowieka zaciska zęby nawet 10 razy mocniej niż podczas gryzienia twardego pokarmu (np. orzechów). To powinno nam uzmysłowić, jak bardzo narażamy zęby i mięśnie czaszki nie lecząc tej choroby. Tak mocne ściskanie szczęki może doprowadzić do tego, że zęby same się łamią.

Dodatkowo osoby cierpiące na bruksizm zauważają, że ich szczęki stają się bardziej kwadratowe. Wynika to z napinania żwaczy, czyli głównych mięśni odpowiedzialnych za żucie. Może też dojść do zmian w stawach skroniowo-żuchwowych oraz ich zwyrodnienia. W obrębi szczęki i żuchwy mogą pojawiać się stany zapalne. Najbardziej narażone są oczywiście zęby i dziąsła, a tworzące się w jamie ustnej stany zapalne mogą powodować nawet wypadanie zębów. Takich sytuacji nie wolno bagatelizować, bo mogą prowadzić nawet do zakażenia całego organizmu i sepsy.
Częste i mocne zaciskanie zębów w nocy wywołuje również napięcia mięśniowe w okolicy kręgosłupa, utrudniając znacząco funkcjonowanie i wywołując silny ból na co dzień.

Jak rozpoznać bruksizm?

Bruksizm ma wiele symptomów i dość łatwo jest je wychwycić, jednak wciąż za mała jest świadomość tej choroby. Dlatego podkreślamy raz jeszcze najbardziej charakterystyczne i najczęstsze objawy bruksizmu:

• bóle głowy i twarzy,
• dyskomfort w uszach i zaburzenia słuchu,
• ból w okolicy oczodołów,
• szumy uszne,
• bóle karku i pleców,
• zaburzenia w produkcji śliny (kserostomia – suchość w ustach),
• ścieranie się zębów,
• częste krwawienie podczas mycia zębów,
• pękanie szkliwa,
• zaniki przyzębia,
• przygryzanie policzków,
• kruszenie się i wypadanie zębów,
• bóle obręczy barkowej i ręki,
• przerost mięśni żwacza i bolesność w tej okolicy,
• zwiększenie napięcia mięśni obręczy barkowej,
• zaburzenia równowagi,
• nieostrość widzenia.

Bruksizm – przyczyny

Wiemy już jak rozpoznać bruksizm, dlatego przyjrzymy się teraz przyczynom tej choroby. Najczęściej za bruksizm odpowiedzialny jest stres, a nieco rzadziej codzienne złe nawyki oraz problemy w jamie ustnej. W zależności od przyczyny bruksizmu dobiera się odpowiednie leczenie. Do powodów występowania bruksizmu należą:

• długotrwały stres i napięcia,
• uwarunkowania genetyczne,
• zmiany w układzie nerwowym i nerwice,
• wady zgryzu,
• nieprawidłowe wypełnienie zębów,
• niewłaściwe dopasowanie plomby, korony czy protezy,
• wady jamy ustnej,
• dysfunkcje w stawach skroniowo-żuchwowych,
• częste żucie gumy,
• nałogi (np. picie alkoholu, palenie papierosów),
• błędne działanie ośrodków mózgu, które są odpowiedzialne za pracę żuchwy,
• nietolerancje pokarmowe.

Leczenie bruksizmu

Jeśli podejrzewamy u siebie bruksizm to jak najszybciej powinniśmy skonsultować się ze stomatologiem. Zweryfikuje on stan uzębienia i żuchwy oraz podejmie leczenie zębów, jeśli zajdzie taka potrzeba. Warto jednak pamiętać, że może być konieczne udanie się potem do innego lekarza specjalisty. Wszystko zależy od tego, jaka jest przyczyna choroby. Być może trzeba będzie udać się do psychologa, psychoterapeuty, laryngologa, neurologa, fizjoterapeuty bądź dietetyka. Na ogół problem bruksizmu jest złożony i tylko kompleksowe podejście do tematu pozwoli pozbyć się dolegliwości. A tak jak wspomnieliśmy wcześniej – konsekwencje nieleczenia bruksizmu mogą być bardzo poważne – od wypadania zębów, po chroniczne bóle i stany zapalne całego ciała.